این «معشوق» است که می‌تواند «آسمانی» یا «زمینی» باشد، نه «عشق»!

«شعر عاشقانه» همواره یکی از مورد توجه‌ترین مضامین شعر ایران و جهان بوده و در طول تاریخ، متناسب با نوع نگاه شاعران به مقولۀ «عشق»، دستخوش تغییرات بسیاری شده است. اما به‌راستی آن عشقِ حقیقی که دلیل سرایش خیلِ شعرهای جهان و به‌خصوص اشعار شاعرانِ نامیِ سرزمین ماست، در چه نگاه و با چه تعابیری تجلی می‌یابد؟

 

 

با این مقدمه، شما را به خواندن گفتگویی با «سعید پورطهماسبی»، شاعرِ عاشقانه‌سرای مجموعۀ «قرار»، دربارۀ «ماهیت عشق و شعر عاشقانۀ امروز» دعوت می‌کنیم:

 

*آن‌چه از قدیم‌الایام بیش از سایر مضامین شعر، در اشعار فارسی وجود داشته، مضمون «عاشقانه» است؛ به نظر شما، آیا جامعۀ ما به این حجم از اشعار عاشقانه نیاز دارد؟ یا این میزان شعر عاشقانه بیشتر از ظرفیت جامعۀ ماست؟

احساس عاشقانه بخشی از احساس هر انسانی‌ست و حداقلی از استعداد برای درک آن در همۀ افراد هست. و به هر صورت هر شاعری که در این عرصه قدم بر می‌دارد به این سمت می‌رود. اما متناسب با نیاز جامعه، در سطوح مختلف، تنها بخشی از شعرها که جزء بهترین‌ها هستند، از سوی مردم پذیرفته و گزینش می‌شوند. در گذشته، بالطبع تعداد شعرا به اندازۀ امروز نبود یا لااقل انقدر رسانه در اختیارشان نداشتند که این قضیه نمود داشته باشد. طبیعی هم هست؛ چرا که سواد در دسترس عموم نبود و هر شاعری به یک مجموعه مهارت‌ها برای سرودن نیاز داشت تا شناخته شود. تولید شعر هم به اندازۀ امروز نبود و با این حال به شعرهای گذشتگان که باز می‌گردیم، می‌بینیم مثلاً در اشعار سعدی به‌عنوان عاشقانه‌سرا، تنها تعدادی از آن‌ها به عنوان بهترین‌ها هستند و در ذهن‌ها باقی مانده‌اند. آن تعداد هم برای بازگویی عواطف و احساسات عاشقانه ما کافی هستند. اما فراگیر شدن سواد و در خدمت در آمدن رسانه، تولید این قبیل شعرها را به چشم آورده که به واقع نیاز جامعه نیست.

 

*این تولیدِ بی‌شمار، باعث تکراری شدن فضا و موضوع شعرهای عاشقانه نمی‌شود؟

بله. این یکی از آسیب‌هایی‌ست که گریبانگیرِ این مضمون می‌شود و کار را برای عاشقانه‌سراهای اصیل سخت می‌کند. چرا که شاعران تا امروز سراغ خیلی از مضامین رفته‌اند که اگر شاعر توانمندی به سراغ آن می‌رفت، از آن مضمون خیلی خوب‌تر در شعرهایش استفاده می‌کرد. به همین خاطر شاعران خوب به جهت کلیشه‌ای شدن مضامین از آن‌ها اهتراز می‌کنند. مگر این‌که خیلی خلاقیت به خرج دهند و از زوایای تازه‌ای به آن نگاه کنند یا این‌که آن‌قدر در شعر تزریق عاطفی صورت گرفته باشد، که خودش را متمایز نشان بدهد...

 

ادامۀ این گفتگو را اینجا بخوانید.

---

منتشر شده در سایت شهرستان ادب