خنده‌های بچگی

حکایت پیدا کردن بعضی از آهنگ‌ها، حکایت غریبی‌ست.

در نخستین روزهای بیست سالگی گذرم افتاد به خیابان میرعماد و اولین روزهای کاری‌ام در دفتر کوچکی که قرار بود تحریریه‌ای در آنجا تشکیل شود، شروع شد. در همان روز اول با سارا آشنا شدم؛ دختری به غایت دوست‌داشتنی و بی‌غل‌و‌غش. ساعات تنهایی‌مان بی‌شمار بود و به حرف و خاطره و گاهی اشک و لبخند می‌گذشت. روزی که هوای دلم عجیب ابری و بارانی بود، به سارا گفتم که: «دلم بی‌اندازه برای خنده‌های بچگی تنگ شده؛ همان‌قدر معصومانه و واقعی.» زیر لب با آهنگ غریبی خواند:

عشق بی‌غم توی خونه/ خنده‌های بچگونه/ به دلم شد آرزو...

و بعد با هم شروع کردیم به شنیدن این آواز حزین.

آوازی که هنوز و با گذشت سال‌ها، هرازگاه و نابهنگام بر لبانم جاری می‌شود و می‌باراندم.

خوشی های متروک!

یکی از فولدرهای لپ‌تاپ را اختصاص داده‌ام به آهنگ‌های عاشقانۀ سنتی؛ اگرچه دارد آرام‌آرام پر می‌شود و با حوصله. از عصر دارم تلاش می‌کنم که عاشقانه‌های شادِ سنتی را از عاشقانه‌های غمگین سنتی تفکیک کنم، اما نمی‌شود! مثلاً شاعری از روی عشق و شور و اشتیاق شعری سروده، اما آهنگ‌ساز آن را در دستگاه همایون ساخته. تا حدی که عاشقانه‌های شادِ شاعران هم، می‌تواند آدم را به ژرفنای اندوهِ عاشقانه‌های غمگینِ شاعران ببرد. این خود به‌تنهایی ضعف موسیقی سنتی ما نیست؟

دوست من ... گل سرخ*

وقت هایی هم هست که شبی با روحی جوان سر به بالین می‌گذاریم و صبح چندین ساله بلند می‌شویم، انگار به اندازۀ سال‌ها زیر چشم‌ها و پشتِ پلک‌ها و دست‌هایمان چروک افتاده‌است. انگار پیر شده‌ایم و روح ما از جوانی‌مان بیرون زده‌است و لباس گلِ گشاد پیری به تن کرده و توی سرمان نمایشی از سکوتِ سنگینِ پس از بارش برف است ... وقت‌هایی که به جای قهقهه، لب‌هایمان تنها به اندازۀ لبخندی کوچک از هم باز می‌شوند و به‌جای بالا پایین پریدن از پله و جست زدن در پیاده‌رو و خیال، نیمکت‌های خلوت پارک تنها وسیلۀ نزول هیجاناتمان هستند. وقت‌هایی که خسته نیستیم و همین‌که سرمان را به شیشه اتوبوس تکیه می‌دهیم، نمی‌توانیم چرت بزنیم و به آدم‌های توی خیابان خیره نمانیم. وقت‌هایی که توی لیست آخرین مکالماتمان دو سه تا آدم بیشتر نیستند که حال هم را پرسیده‌باشیم. انگار همه‌چیز کهنه شده‌اند ... انگار به ادراکی از طبیعت و حیات و آدم‌ها رسیده ‌باشیم. هر چیز را از ماورای آن نگاه کنیم؛ دوستی را، زندگی را، عشق را ...

«من خودم هستم

بی خود این آینه را رو به روی خاطره مگیر

هیچ اتفاق خاصی رخ نداده است 

تنها شبی هفت ساله خوابیدم و بامدادان هزارساله برخاستم ... »**.

 

* وقتی Francoise Hardyِ فرانسوی پنجاه سال پیش این آهنگ را می‌خواند، هیچ فکرش را می‌کرد کسی پنجاه سال بعد در این نقطه از دنیا با قصۀ زیبایی که او روایت می‌کند روزها و روزها زندگی کند؟ متن و معنای شعر پای همین مطلب هست.

**سید علی صالحی.

پیله هایمان را دوست بداریم

برای فرو رفتن در پیله تنهایی کافی ست به گوشه ای از زندگیتان بخزید، چشم هایتان را ببندید و به یک موسیقی آرام گوش جان بسپارید. راستش من با جان و دلم این پیله تنهایی را دوست دارم. همین پیله ی پاک و معصومی که با عاشقانه ترین لحظه های زندگی هم برابرش نمی دانم. که در آن من هستم با تمام خودم، خالی از هرچه خواهش و نیاز نسبت به آدم های پیرامونم است. این میل به فرو رفتن و فرو خفتن در این پیله ی دوست داشتنی، نشان منزوی بودن، خودخواهی، بی کسی و افسردگی ام نیست؛ لااقل برای من که با طیف وسیعی از افراد رابطه دارم و بین دوستانم دخترکی خندان و دل خوشم. برای من که بلدم در بیشتر مواقع برای خانواده ام دختر ته تغاری خوبی باشم. برای من که تمام تلاشم را می گذارم تا آدم ها را خوشحال کنم، حتی وقتی در گوشه های دلم یک خوشه غم روییده و مست اندوه و ناراحتی شده ام. من این پیله ی تنهایی را دوست دارم. این در حاشیه ی آدم ها بودن و از دور به آن ها نگاه کردن را. اینکه کسی به این محیط پا نگذارد و من به تنهایی برای سرزمین و قلمروی خودم ملکه ی خوب و مهربانی باشم. برای خودم مادری کنم و هر گلی هست به سر خودم بزنم. کاش آدم ها فرصت دهند که من تا مدت ها در این خلوت عمیق و آرامش بی اندازه بمانم، آن وقت بدون شک روزی خواهد رسید که پیله ام را خواهم شکافت و تا همیشه به سوی آن چه که باید، پرواز خواهم کرد ...

پ.ن: از آن موسیقی های آرامِ خواستنی، اثر Mikis Theodorakis؛ PAOLA

نیاز مردم شنیدن حرف های تازه از زبان هنرمند است | از گذشته تا امروزِ جشنواره موسیقی فجر؛ گفتگو با کیوان ساکت

این روزها در محافل بسیاری صحبت از جشنواره های فجر است. در آستانه سی امین جشنوارة موسیقی فجر پای گفتگو با استاد کیوان ساکت، نوازنده ی تار، سه تار و داور چندین جشنواره از جشنواره های موسیقی فجر نشستیم تا از ایشان در این باره سؤال کنیم که مفهوم انقلاب و فجر، به چه میزانی در موسیقی فجر قابل اهمیت و تاثیرگزار است.

گفتگوی ما را در زیر می خوانید:

 

سال هاست که جشنواره های گوناگون موسیقیایی در سطح کشور برگزار می شود؛ جشنوارة فجر چه تفاوت و تمایزی با جشنواره های دیگر دارد؟

عملا جشنواره فجر تمام کشور را در بر می گیرد، زمان برگزاری آن بیشتر است و ما در این جشنواره برخلاف جشنواره های دیگر، نوازنده های مهمان از خارج از کشور داریم و تا آن جایی که من مطلع هستم در این جشنواره – بخصوص امسال - گروه های زیادی از کشورهای خارجی دعوت شدند که این جشنواره را از جشنواره های دیگر متمایز کرده است. ضمن اینکه همزمان با جشنواره موسیقی فجر، جشنواره های دیگری مثل تئاتر، سینما و سایر هنرها برگزار می شوند و جشنواره های دیگر به صورت جداگانه برگزار می شوند. اکنون پرسشی که مطرح می شود این است که با توجه به این که انقلاب اسلامی سال 57 بزرگترین رویداد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و در پاره ای موارد فرهنگی قرن بوده است، آیا جشنوارة موسیقی که به این مناسبت برگزار می شود تا به این درجه اهمیت، جای خود را در منطقه باز کرده یا نه؟ و آیا نباید آلبوم منتشره از هر دوره ی جشنواره به عنوان یک اتفاق ویژه هنری تلقی شود و در اختیار مردم قرار گیرد؟

با توجه به اینکه عنوان این جشنواره «فجر» است، آثار موسیقی چقدر در راستای دهه فجر ساخته می شوند؟ آیا تولید آثاری با موضوعیت انقلاب در جشنواره از امتیازی برخوردار است؟

این کاملا اشتباه است که ما بخواهیم فقط یک نوع موسیقی آن هم مربوط به سال ها و دورة خاصی را مد نظر داشته باشیم. در این 36 سال که از پیروزی انقلاب می گذرد، جامعه دستخوش تحولات بسیاری شده است و مناسبات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و به طبع آن فرهنگی، بسیار دگرگون شده و طبیعتا انواع دیگری از موسیقی که برخی را نیز می توان در زمره ی آثار نو محسوب کرد پا به عرصه ظهور گذاشته است. ضمن اینکه سلیقه های مردم هم عوض شده است. از آن جایی که موسیقی انقلاب، در زمان انقلاب توسط عده ای محدود ساخته می شد، طبیعتا محدودیت هایی هم دارد. این موسیقی چون برای زمانی خاص و به منظوری خاص ساخته شده بود، بنابراین محدود به زمان و مکان خودش و برای دورة مختص به خود است. تکرار پخش آن هم برای یادآوری خاطرات روزهای باشکوه انقلاب لازم هست. اما اینکه ما دوباره آن موسیقی ها را تکرار کنیم، امروز مخاطبی نخواهیم داشت. برای اینکه نیازهای مخاطب امروز با نیازهای مخاطبان 6-35 سال پیش فرق دارد. به علاوه، آن قدر حرف نو و موضوع تازه در جامعه و زندگی مردم وجود دارد که مردم نیازمندند این حرف ها را از زبان هنرمند بشنوند. بنابراین بهتر است به جای اینکه همان سرودها را تکرار کنیم، جشنواره ای داشته باشیم مترتب از همه نوع موسیقی، همه نوع آهنگسازی و چیزهایی نظیر این ها تا شاهد روند رو به رشد هنر موسیقی و در حقیقت حرکت هنری جامعه در طول سال ها باشیم و اجازه بدهیم نسل جوان و هنرمندان دیگر بتوانند در این جشنواره هنر خودشان را نمایش بدهند.