یکی از فولدرهای لپ‌تاپ را اختصاص داده‌ام به آهنگ‌های عاشقانۀ سنتی؛ اگرچه دارد آرام‌آرام پر می‌شود و با حوصله. از عصر دارم تلاش می‌کنم که عاشقانه‌های شادِ سنتی را از عاشقانه‌های غمگین سنتی تفکیک کنم، اما نمی‌شود! مثلاً شاعری از روی عشق و شور و اشتیاق شعری سروده، اما آهنگ‌ساز آن را در دستگاه همایون ساخته. تا حدی که عاشقانه‌های شادِ شاعران هم، می‌تواند آدم را به ژرفنای اندوهِ عاشقانه‌های غمگینِ شاعران ببرد. این خود به‌تنهایی ضعف موسیقی سنتی ما نیست؟
خواب پلک‌هایم را چنگ می‌زند؛ اما نباید بخوابم. کارهای کنفرانسِ فردا صبح را انجام داده‌ام، غالب مهمان‌های شب شعر هفتۀ آینده را دعوت کرده‌ام، خریدهایم را گذاشته‌ام توی کمد، همه‌چیز روی برنامه است، همه‌چیز مرتب است، حتی حال نسبتاً رو‌به‌راهی دارم. اما یک جای کار می‌لنگد انگار؛ همین زمان را در دست نداشتن برای زندگی. دوباره برگشته‌ام به عصرِ حسرت‌ها! اینکه بعد از این ترم چه کارهایی را می‌خواهم انجام دهم و نکند به دو تئاترِ مورد علاقه‌ام نرسم و نکند برجم از خرجم یا شاید خرجم از برجم بیشتر باشد! آخر هم نفهمیدم کدامیک درست است... خرجِ بیشتر از برج یا برجِ بیشتر از خرج! احتمالا اولی.
گویی در این لحظه‌ها منتظر اتفاقی هستم. نمی‌ترسم. اصلا تا همین لحظه هم هیچ یادم نبود که کرج به اندازۀ سه ریشتر لرزیده و دور نیست روزی که زلزله کمر تهران را دوتا کند! نه ... این چیزها مهم نیست... پپرومیای کوچکم سه تا از پنج برگی که دارد رو به نابودی‌ست. پاییز ریخته به جانش انگار. مدام فکر می‌کنم جایش که سرد نبوده، به موقع آب نوشیده، نور کافی، حتی گفتگوهای دوتاییِ دوستانه با هم داشته‌ایم؛ پس چرا دارد روبرویم جان می‌دهد آرام؟
نه ... نقل این حرف ها نیست... همین بامداد چشمم افتاد به یک نوشتۀ سه خطی! دلم خواست کسی آن را خطاب به من نوشته باشد، اما نه! برای من نبود. نه آن‌که در آن جملات، حرف از چیزهای مرسوم روابط امروزی باشد، که روایتی بود از یک آدم. دلم خواست کسی بخش‌هایی از وجودم را که همانا باطن مرا نشان می‌دهد، همین‌قدر دقیق و واقعی ببیند و بنویسد. می‌پرسم از خودم که بی‌قراری‌ام به‌خاطر یک نوشتۀ ساده است؟ نه! نمی‌تواند همین‌قدر ساده و پیش پا افتاده باشد!
باید بخوابم ... زمان چه قاتل بی‌رحم و دغل‌بازی‌ست. گاهی دلم می‌خواهد تمام زندگی درست مثل این ساعت رومیزی ده دقیقه عقب‌تر بود! این همه پر شتاب نمی‌گذشت و می‌توانستم بیشتر زندگی کنم. مدام حس می‌کنم ساعت رومیزی ده دقیقه بیشتر زندگی را به حفره‌های ریه می‌کشد... افسوس که برای این حرف‌ها وقت مناسبی نیست. باید بخوابم. فردا حتما روز بهتری خواهد بود...
- قبول داری یه وقتا ندونستن بهتر از دونستنه؟
- آره. خیلی‌وقتا این‌جوری بهتره...
- مثلا اون‌وقتا که جایی نبودی و یه نفر از روی درست نشناختنت یه چیزی راجع بهت گفته، الانم خودش یادش رفته‌ها. اما یکی اومده به تو گفته که اون‌جور...
- اوهوم ... آدم دچار بی‌اعتمادی و خشم می‌شه.
- و حتی ترس... من از بعضی آدما می‌ترسم!
- شجاع باش و قوی، تا بوده همین بوده! به این چیزای کوچیک اهمیت نده؛ راه خودتو برو.
- کاش بتونم.
- می‌تونی.
پ.ن: من هم اسیر تلگرام شدم این روزها؛ بیشتر از اینکه به وبلاگ برسم، اونجام. البته با علاقمندی ها و نگاه خودم. اگر دوست داشتید کانال رو دنبال کنید.
- شده آرزو کنی، بعد ببینی آرزوی تو برای یکی دیگه برآورده شده؟
- یعنی چی؟
- یعنی یه چیزی رو خواستی، یکی دیگه هم خواسته، بعد به تو ندادنش، ولی به اون دادن.
- ... هوم.
- همه دارن به آرزوهای من می‌رسن، من ولی به آرزوهام نمی‌رسم...
در سال‌های اخیر با توجه به صحبت‌های مقام معظم رهبری، صحبت‌های بسیاری در خصوص اصلاح الگوی مصرف صورت گرفته است. اما برخلاف تصور عامۀ مردم، تنها جلوگیری از اسراف توسط خانوارها در مصرف مواد غذایی، پوشاک و ... مورد نظر نیست، بلکه در بخش‌های مختلف صنایع کشور نیز، منابع و محصولات قابل توجهی دورریز می‌شوند که متاسفانه سازمان مشخصی برای کنترل و جلوگیری از این میزان هدررفت سرمایه‌های ملی وجود ندارد. بخشی از این دورریزها، دورریزهای فرآورده های گیاهی و دامی‌ست که بر اثر بی‌دقتی‌ها و بی‌توجهی‌ها، حجم وسیعی از این تولیدات داخلی از بین می‌روند.
به همین بهانه، گفتگویی با دکتر داریوش جهان‌پیما، مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی سازمان دامپزشکی انجام دادیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
* چرا میزان دورریز مواد غذایی با منشأ گیاهی و دامی در کشور بالاست؟
آمار سرانۀ مصرف در کشور ما، مثلاً در مواد پروتئینی زیر متوسط جهانی‌ست. ما همواره تلاش می‌کنیم متوسط مصرف گوشت، مرغ، تخم مرغ، شیر و ... را به متوسط مصرف جهانی برسانیم. اما یکی از عواملی که در میزان دورریز مواد غذایی مؤثر است این است که ما تا زمانی که با مشکل مواجه نشویم برای موضوعات اجتماعی، اقتصادی و ... برنامه‌ریزی نداریم. اقتصاد دو بخش دارد: یکی تولید و دیگری بخش خدمات. در دنیا حدود 70 درصد شرکت‌ها خدماتی هستند. بدیهی است که در تعداد و میزان تولیدکنندگان با توجه به محدودیت بسترهای تولید و اقتضاء تکنولوژی، محدودیت وجود دارد. اما بخش خدمات از بخش تولید، گسترده‌تر، اشتغال‌زاتر و مهم‌تر است. در دانشگاه این بخش را بازرگانی می‌نامند و تا سطح PHD تداوم تحصیل دارد که به همین بخش در بازار، دلال و در کشتارگاه، چوبدار می‌گویند. این بخش مهمی از اقتصاد هر کشوری‌ست و هرگونه برنامه‌ریزی برای حذف آن اشتباه است. چون تاکنون نتوانسته‌ایم برای آن برنامۀ جامعی داشته باشیم، لذا بهترین راهبرد را حذف آن انتخاب کرده‌ایم. از سوی دیگر الگوهای جدیدی برای ساماندهی بخش تولید و خدمات بکار گرفته می‌شوند که از آن جمله می‌توان به مدیریت یکپارچه (Integration) اشاره کرد که طی آن بین حلقه‌های مختلف تولید تا مصرف، بنحوی ارتباط ایجاد می‌کنند که واسطه‌‌ها تحت مدیریت قرار بگیرند و نقش خود را در یک قالب کلی و درست ایفاء نمایند. بنابراین به جای ساماندهی، هرگونه تلاش برای حذف این بخش تلاطم‌های اقتصادی، تورم‌زایی و اشکال در اشتغال ایجاد خواهد کرد. وقتی مدیریت یکپارچه باشد، دورریز محصولات کمتر است و محصولات به جای آن‌که دور ریخته شوند، به چرخۀ تولید باز می‌گردند. ما باید به سمت ایجاد مدیریت یکپارچه (Integration) برویم؛ چه در محصولات باغی، زراعی و با منشأ گیاهی و چه در محصولات دامی.
سال پیش چنین وقتی تازه از کربلا آمده بودم؛ یکی دو روزی بود شاید. مست بودم از هوایی که سر کشیده بودم پیش جدّ بزرگوار و رئوفم، و هنوز که هنوز است، هیچ آغوشی نتوانسته به اندازۀ گرمای آغوش حسین علیه‌السلام، آرامم کند...
با همان حالِ اندوه‌بار، همان دل‌شکستگیِ حاصل از اتفاقاتی که در کربلا برایم افتاد، غصه‌هایم را پای ساختِ این پادکست‌ها زار زدم. هنوز، آن‌وقت‌ها که دلم تنگ می‌شود... ، شروع می‌کنم به شنیدن این روضه‌ها که قرن‌ها پیش محتشم کاشانی آن را سرود.
اگر گوش دادید و دلتان لرزید، این بندۀ کوچکِ دلتنگِ بی‌قرار را هم دعا کنید...
اول محرم‌الحرام ششم محرم‌الحرام
دوم محرم‌الحرام هفتم محرم‌الحرام
سوم محرم‌الحرام هشتم محرم‌الحرام
تصور کنید مخلوقِ برتر از انسانی وجود داشت؛ ما را در اتاقی شیشه‌ای حبس می‌کرد، آب و نانمان می‌داد و نیازهای اولیۀ زندگی‌مان تأمین بود. بعد روزانه تعدادی مخلوق برتر از انسانِ دیگر پیدا می‌شدند و برای دیدن ما و تفریح دوستانه، پول می‌دادند و می‌نشستند به تماشای پزشک و مهندس و معلم و غیره. چه حالی می‌شدیم؟ در این شرایط، مهم نبود ابعاد این اتاق چقدر باشد، مهم این بود که در قفسی شیشه‌ای محبوس بودیم و وسیلۀ «تفریح» مشتی غریبه که از دنیای ما چیزی نمی‌فهمیدند! ما غصه‌دارِ آزادی سلب شده‌مان بودیم. غصه‌دارِ در بند کشیده شدن...
«باغ وحش»، توصیف همان قفسی‌ست که ما ساخته‌ایم؛ اما برای حیوانات. و تلخی زندگی در قفس وقتی قابل درک است که حجم اندوهِ حاصل از زیستن در آن را بفهمیم. شاعر اما از همان ابتدا دست ما را می‌گیرد و با نگاهی نو و خلاقانه از کنار قفس‌های در هم آمیخته عبورمان می‌دهد تا حقیقت را لمس کنیم. اندوهی مثل سنگ زدن سرخوشانۀ چند کودک به سنگ‌پشتی که هم آب و هم غذا برایش فراهم است، اما می‌داند که هرچه با قدم‌های آرام و آهسته‌اش پیش برود، راه به جایی نخواهد برد:
«این همه آب
غذا
و بازی آورده‌اند برایش
چه بسا قفس هم
بارها تا صبح باز مانده باشد
اما انگار بی‌هدف‌تر از آن است که در بند چیزی باشد
بزرگ‌ترها صحبت‌شان گل انداخته است
بچه‌ها بازی‌شان...
سنگ می‌زنند
سنگ‌پشت
تکانی می‌خورد
در خودش
در احمقانه‌ترین شکل ممکن
از نگاه آدم‌ها
فرو می‌رود
و درد می‌کشد.»
و این نخستین سوگنامۀ
این کتاب است...
ادامۀ این یادداشت را اینجا بخوانید.
امروز صبح، پنجره‌ها را بستم، پرده‌ها را گوش تا گوش کشیدم و فکر کردم که چقدر گوش‌هایم از شنیدن صدای این همه گربه و ماشین و بوق پر است. دلتنگِ «سکوت» بودم و می‌دانستم در این درندشتِ الکی بزرگ، نمی‌توانم پیدایش کنم. نفسم یارای بالا آمدن نداشت ... چرا که خسته بودم؛ واقعاً خسته. راستش، خستگی به تنم مانده! پنداری به قوارۀ من دوخته‌اند این لباس خستگی را. مدام می‌خواهم بشکافمش و چونان پروانه‌ای رها شوم از این پیلۀ خودساخته. اما توان شکافتنش را ندارم. این روزها چطور تمام می‌شوند رفیق؟ این آدم‌ها چطور؟
در هر فعالیت فرهنگی و رسانه‌ای، آن‌چه در ابتدای امر باید مورد توجه و حمایت قرار گیرد، «اخلاق رسانه‌ای»ست. چنان‌چه به گفتۀ امام خمینی(ره): «تمام رسانه ها مربی یک کشور هستند؛ باید تربیت کنند کشور را، افراد یک کشور را و باید خدمت کنند به ملت... مطبوعات حامل پیام ملت و حامل پیام اسلام باید باشد و مبلّغ احکام اسلام و مجری احکام اسلام... اخلاق را در جامعه باید پخش کند اخلاق الهی را... ». به هر روی، هدف از این مقدمه، اشاره به بی‌اخلاقی هفته‌نامه خبری-تحلیلیِ «پنجره» در شمارۀ 272 به تاریخ انتشارِ دوم مردادماه 95، در صفحۀ 80 است. در این هفته‌نامه که نسخۀ پی‌دی‌اف سایت آن، ضمیمۀ این مطلب شده، گفتگوی خانم «المیرا شاهان» با شاعر گرامی «حجه الاسلام زکریا اخلاقی» و با عنوان «گپ و گفت پنجره با سهراب سپهری انقلاب» علی‌رغم تاکید گفتگوکننده به درج نامش، با نام «علی محمودی» منتشر شده! ما ضمن بازنشر این مطلب در سایت شهرستان ادب با نام گفتگوکنندۀ اصلی (خانم شاهان)، امیدِ آن داریم که این رویۀ غلط در رسانه‌ها باب نشود و همواره حقوق نویسندگان در نظر گرفته شود.
زکریا اخلاقی، متولد سال 1341 در میبدِ استان یزد است. او تحصیلات حوزوی در حد خارج فقه اصول دارد و هم اکنون مدرس حوزۀ علمیه است. در ادامه گفتگوی ما را با خالق مجموعه شعر «تبسم‌های شرقی» می‌خوانید:
برای خواندن ادامۀ مطلب به اینجا بروید.
